(Vietnam Logistics Review) Dịch vụ hậu cần cho các DN thương mại điện tử (TMĐT) là một vấn đề khá nhạy cảm. Thực tế cho thấy trong khi thảo luận xoay quanh kế hoạch kinh doanh, rất ít các DN để tâm tới vấn đề này để xây dựng chiến lược rõ ràng và quy trình chuyên nghiệp.
Các DN thường muốn chuyển công tác này cho bên thứ ba là các DN cung cấp dịch vụ hậu cần, giao hàng chuyên nghiệp. Tuy nhiên, đây là bước quan trọng có thể tạo lợi thế cạnh tranh quyết định cho DN trong việc tìm kiếm khách hàng trung thành.
ÁP LỰC ĐỐI DN BÁN LẺ VN KHI THAM GIA THỊ TRƯỜNG TMĐT
Thực tế cũng cho thấy các dịch vụ hậu cần là thách thức lớn nhất của các DN bán lẻ, nhất là đối với các DN còn non trẻ và chủ yếu phát triển từ các mô hình nhỏ. Thói quen tiêu dùng trực tuyến và thanh toán qua mạng đã có nhiều chuyển biến tích cực, nhưng hiện nay rào cản lớn nhất là hệ thống hậu cần. Đối với mô hình kinh doanh TMĐT của các DN bán lẻ lại càng khó khăn hơn vì càng phát triển thì độ phổ rộng của người mua, độ phân tán hàng hóa càng cao và nhỏ lẻ, trong khi mô hình TMĐT đòi hỏi việc giao hàng nhanh chóng, miễn phí và thu tiền tận nơi. Đây chính là những áp lực lớn đối với các DN bán lẻ VN hiện nay khi tham gia thị trường TMĐT.
Về hệ thống vận chuyển – giao nhận, đa số giao dịch TMĐT của các DN bán lẻ là hàng hóa vật lý cần giao nhận trực tiếp. Các DN phải mở rộng địa bàn hoạt động để tiếp cận khách hàng toàn quốc hay quốc tế thì mới phát huy được lợi thế quan trọng của TMĐT là không giới hạn về địa lý và thời gian hoạt động. Các DN VN còn khá non trẻ vẫn chưa tích lũy đủ tiềm lực tài chính để phát triển hệ thống vận chuyển, kho hàng riêng thực sự chuyên nghiệp, dẫn đến đa số phải dựa vào các công ty vận chuyển thứ ba. Nhưng đa số các công ty này tại VN chỉ tập trung ở một số tỉnh thành lớn, việc vận chuyển đến các tỉnh xa, dân số ít còn bỏ ngỏ.
Việc miễn phí vận chuyển cũng khó thực hiện đối với các DN bán lẻ. Thói quen của người tiêu dùng VN cũng như yếu tố cạnh tranh trong ngành TMĐT buộc các DN áp dụng hình thức miễn phí vận chuyển. Xu thế cạnh tranh càng tăng, áp lực này sẽ trở thành tiêu chí đương nhiên khi khách hàng mua hàng trực tuyến. Chi phí này sẽ được trừ trực tiếp vào lợi nhuận của DN, khách hàng hưởng lợi. Tuy nhiên về tổng thể thị trường sẽ làm yếu tính cạnh tranh của ngành TMĐT.
Dịch vụ logistics chỉ hiệu quả khi có nhiều đơn hàng để có chi phí thấp, lúc đó nhà cung cấp tự đầu tư hay thương lượng với đối tác đều dễ dàng. Các công ty vận chuyển lớn thậm chí không làm việc với các công ty có lượng giao dịch nhỏ. Đặc trưng của lĩnh vực TMĐT còn là giao hàng và thu tiền tận nơi. Điều này không được các công ty vận chuyển mong muốn vì độ phức tạp và tính rủi ro của nó, do đó việc chọn lựa đối tác vận chuyển, giao hàng càng khó khăn hơn. Đối với các DN bán lẻ tham gia vào thị trường TMĐT, việc thực hiện giao hàng và thu tiền tận nơi (COD – Cash on dilevery) vẫn là phổ biến bởi việc thanh toán khó có thể là 100% đối với giao dịch trực tuyến. DN phải xây dựng đội ngũ giao hàng riêng tại các thành phố lớn và kết hợp với các đơn vị vận chuyển để hàng hóa đến được toàn quốc và hầu hết đều phải mở hệ thống kho để đảm bảo lượng hàng hóa cung ứng. Tuy nhiên, về lâu dài việc có được hệ thống giao nhận, kho vận riêng trên cả nước sẽ ngoài tầm với của
nhiều DN.
Chi phí logistics đắt đỏ cũng đang là vấn đề lớn đối với các DN bán lẻ. Tuy nhiên, ngoài áp lực về chi phí cao khi sử dụng các dịch vụ vận chuyển chuyên nghiệp, các DN bán lẻ còn gặp khó khăn trong việc tìm đối tác đáp ứng yêu cầu về chất lượng và độ phủ, giảm rủi ro về trễ đơn hàng hay thất lạc, thái độ phục vụ, vòng xoay tiền mặt chậm… làm ảnh hưởng đến việc kinh doanh.
Giải pháp tổ chức, quản lý và tối ưu hóa quá trình
Để giải quyết khâu hậu cần, nhiều giải pháp đã được các DN bán lẻ được đưa ra. Trước tiên là phải giúp cho người tiêu dùng quen với việc chấp nhận trả tiền giao hàng. Thực tế thì việc giao hàng miễn phí vẫn được các DN sử dụng như là một công cụ để chinh phục khách hàng. Tuy nhiên, yêu cầu khách hàng trả tiền cho dịch vụ tốt hơn cũng sẽ làm tăng giá trị cho DN. Chiến lược tạo sự khác biệt này cũng là lợi thế cạnh tranh cho DN.
Giải pháp thứ hai là triển khai các biện pháp thay thế cho việc giao hàng tại nhà như là sử dụng các trạm giao hàng hay mở rộng hệ thống cửa hàng. Điều này có thể giúp có thêm khách hàng và khuyến khích khách hàng đến cửa hàng nhận hàng. Giải pháp web-to-store dường như cũng là một giải pháp lý tưởng cho TMĐT. Việc đưa khách hàng trực tuyến đến các điểm bán lẻ để lấy sản phẩm (click & collect) có thể tạo sự kết hợp giữa kênh bán hàng trực tuyến với kênh truyền thống. Tuy nhiên, vấn đề là các DN gặp khó khăn trong việc xây dựng mạng lưới rộng khắp.
Một giải pháp khác nữa là chuyển toàn bộ quá trình cho đơn vị cung cấp dịch vụ logistics chuyên nghiệp. Dù đắt đỏ hơn nhưng nó cho phép có được sự chuyên nghiệp trong lĩnh vực và tránh những lỗi mà để giải quyết đôi khi chi phí còn cao hơn nhiều. Và để giảm chi phí, một giải pháp được đưa ra là tổng hợp lượng hàng với khối lượng lớn khi yêu cầu dịch vụ giao hàng chuyên nghiệp. Tăng lượng hàng vận chuyển sẽ giúp giảm giá giao hàng đối với khách hàng.
Như vậy, dịch vụ logistics điện tử là một chiến lược thực sự quan trọng đối với các DN bán lẻ và đã có nhiều giải pháp khác nhau dành cho DN. Tuy nhiên, việc quản lý hệ thống này có thể thực hiện được trong ngắn hạn với quy mô nhỏ, nhưng sẽ trở nên phức tạp khi luồng hàng trở nên quá lớn. Hiện nay, khi xây dựng gian hàng điện tử, phần lớn các DN đã đưa ra dịch vụ theo dõi đơn hàng và quản lý việc giao hàng giúp cho khách hàng hiểu rõ hơn quá trình vận chuyển hàng hóa sau khi đặt hàng.
Trên thực tế, không có giải pháp hoàn hảo, các DN bán lẻ phải quyết định và tính toán đến năng lực cũng như khối lượng kinh doanh của mình để lựa chọn hình thức và dịch vụ hậu cần phù hợp.
Theo: Vietnam Logistics Review.