(Vietnam Logistics Review) Cho đến nay, việc giải quyết hàng hóa tồn đọng tại cảng biển chưa thu được hiệu quả rõ rệt, chỉ chiếm khoảng 15% tổng số hàng hóa container đang tồn đọng tại cảng biển. Tính đến ngày 15.3.2015, số lượng hàng hóa tồn đọng chủ yếu tại khu vực cảng biển Hải Phòng là 5.176 container (trong đó, cảng Hải Phòng 1.068 container; cảng Nam Hải 770 container; cảng Đoạn Xá 783 container…); khu vực cảng biển Quảng Ninh 52 container; Đà Nẵng 99 container; TP.HCM 177 container, 1.323 kiện…;
Hàng hóa tồn đọng tại cảng biển chủ yếu thuộc loại hàng tạm nhập, tái xuất, nhập máy móc thiết bị tạo tài sản cố định, nhập kinh doanh là các loại hàng cao su, lốp cao su đã qua sử dụng; quần áo đã qua sử dụng; phế liệu; thiết bị điện đã qua sử dụng; hàng điện tử đã qua sử dụng, thực phẩm đông lạnh, máy móc, dây chuyền thiết bị…
GIẢI QUYẾT HÀNG HÓA TỒN ĐỌNG
Trong quá trình thực hiện giải quyết hàng hóa tồn đọng nhiều năm trở lại đây, mặc dù Chính phủ, Bộ GTVT, Bộ Tài chính, Bộ Công Thương và các cơ quan liên quan đã quyết liệt và có rất nhiều các văn bản hướng dẫn nhưng đến nay việc xử lý vẫn còn nhiều bất cập và không giải quyết được được dứt điểm. Hàng hóa tồn đọng tại cảng biển với số lượng ngày càng nhiều, tính chất ngày càng phức tạp và thời gian tồn đọng rất lâu, có container kéo dài đến 5 đến 6 năm vẫn chưa được xử lý. Điều này, gây khó khăn, thiệt hại rất lớn cho các DN cảng biển, hãng tàu, lãng phí tài sản cho nhà nước và làm ô nhiễm môi trường.
Các DN cảng biển, hãng tàu biển cũng đã có rất nhiều văn bản kiến nghị lên cơ quan chức năng, cơ quan hải quan khu vực đề nghị giải quyết hàng hóa tồn đọng. Cảng Hải Phòng đã chủ động có cơ chế miễn một phần hoặc toàn bộ chi phí lưu kho bãi, nâng hạ, bảo quản nhưng cũng chỉ xử lý được khoảng 318 container.
Sau khi thành lập tổ công tác và các cơ quan quyết liệt xử lý mới giải phóng được 780 container chiếm khoảng 15% tổng số hàng hóa đang tồn đọng tại cảng biển.
NHỮNG TỒN TẠI BẤT CẬP
Việc giải quyết hàng hóa tồn đọng được quy định ở nhiều văn bản quy phạm pháp luật thuộc nhiều ngành khác nhau như: hàng hải, hải quan, thương mại…). Trong đó, Thông tư số 203/2014/TT-BTC thay thế Thông tư số 15/2014/TT-BTC hướng dẫn xử lý hàng hóa tồn đọng trong khu vực giám sát hải quan có hiệu lực kể từ ngày 05.02.2015 trên 01 tháng chưa được triển khai quyết liệt và đồng bộ với các quy định pháp luật liên quan nên việc giải phóng hàng hóa tồn đọng chưa có kết quả rõ rệt.
Đặc biệt, liên quan đến xác lập quyền sở hữu nhà nước đối với hàng hóa tồn đọng, trình tự thực hiện bán đấu giá chưa quy định quyền và nghĩa vụ các bên và nhiều vấn đề liên quan khác như theo Khoản 3 Điều 19 của Thông tư 203/2014/TT-BTC (cũng được quy định tại Khoản 3 Điều 33 của Thông tư 15/2014/TT-BTC) quy định trường hợp chưa có nguồn kinh phí để thực hiện chi trả Hội đồng tạm ứng kinh phí từ tài khoản tạm giữ, dự toán ngân sách thường xuyên của cục hải quan hoặc của DN quản lý hàng hóa tồn đọng để thực hiện chi trả từ nguồn ngân sách là một trong những nguyên nhân chính làm chậm quá trình thanh lý hàng hóa tồn đọng.
Ngày 07.9.2012, Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 23/CT-TTg về tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động kinh doanh tạm nhập tái xuất, chuyển khẩu và gửi kho ngoại quan nhằm tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động kinh doanh tạm nhập tái xuất, chuyển khẩu và gửi kho ngoại quan. Tuy nhiên, vẫn tồn tại số lượng lớn hàng hóa tồn đọng tại cảng biển đa dạng về chủng loại, tồn đọng qua nhiều thời kỳ thuộc phạm vi điều chỉnh bởi các văn bản quy phạm pháp luật có hiệu lực tại các thời điểm khác nhau, nội dung chưa thống nhất rất phức tạp và mất thời gian.
Trường hợp các DN tiếp tục muốn nhận hàng hoặc làm thủ tục tái xuất nhưng lại thiếu giấy phép của Bộ Công Thương, Bộ Tài nguyên và Môi trường hoặc giấy phép hết hiệu lực cũng cản trở việc thanh lý hàng. Ngoài ra, năng lực tiêu hủy đối với hàng hóa không còn giá trị sử dụng hoặc đối tượng buộc tiêu hủy như: phế thải nhựa, hàng đông lạnh… rất hạn chế gây ô nhiễm môi trường, chi phí tiêu hủy cao…
KIẾN NGHỊ, ĐỀ XUẤT
Thực hiện văn bản số 80/TB-BGTVT ngày 02/02/2015 của Bộ GTVT về thông báo kết luận của Bộ trưởng Đinh La Thăng tại cuộc họp kiểm điểm công tác rà soát, xây dựng, triển khai thực hiện văn bản quy phạm pháp luật, các đề án tháng 01.2015 về việc xử lý hàng hóa tồn đọng tại cảng biển, ngày 06.3.2015, Cục Hàng hải VN đã tổ chức họp giải quyết hàng hóa container tồn đọng tại cảng biển.
Để kịp thời có biện pháp xử lý hiệu quả theo đúng quy định của pháp luật theo chỉ đạo Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải tại văn bản số 1064/VPCP-KTTH ngày 09.3.2015 và hạn chế tình trạng hư hỏng đối với hàng hóa, giảm thiệt hại cho DN cảng, giải phóng container rỗng cho chủ tàu, gây lãng phí tài sản của nhà nước; đồng thời, để tránh hàng hóa để lâu làm ô nhiễm môi trường và tránh các trường hợp tiếp diễn tồn đọng hàng hóa tại cảng biển, Cục Hàng hải kiến nghị Bộ GTVT:
– Thành lập Tổ công tác liên ngành và giao Cục Hàng hải VN chủ trì, phối hợp với các cơ quan như: Vận tải, Pháp chế (Bộ GTVT); Tổng Cục Hải quan VN (Bộ Tài chính), Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), Tổng cục Môi trường, VCCI… nghiên cứu, đề xuất giải pháp xử lý hàng hóa tồn đọng tại cảng biển theo quy định của Bộ luật Hàng hải 2005 (Nghị định số 46/2006/NĐ-CP ngày 16.5.2006 của Chính phủ về việc xử lý hàng hóa do người vận chuyển lưu giữ tại cảng biển) và Luật Hải quan năm 2014 (Thông tư số 203/2014/TT-BTC) và các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan nhằm hướng dẫn DN cảng biển, hãng tàu biển, đại lý tàu biển nước ngoài, giảm thiểu tồn đọng container tại cảng biển và chủ động tái xuất hàng hóa ra khỏi lãnh thổ VN.
– Chỉ đạo Tổng Công ty Công nghiệp Tàu thủy VN, Tổng Công ty Hàng hải VN đề xuất phương án xử lý 183 container đang tồn đọng tại Cảng Hải Phòng về xử lý hàng hóa tồn đọng của các Tổng Công ty Vinalines và Vinashin tại các cảng trên địa bàn Hải Phòng và hướng dẫn của Tổng cục Hải quan VN tại công văn số 15428/TCHQ-GSQL ngày 30/12/2014.
– Có ý kiến với Bộ Tài chính sớm thống nhất với các bộ, ngành liên quan đề nghị Tổng Cục Hải quan phối hợp với các cơ quan liên quan thực hiện giải quyết hàng hóa tồn đọng theo quy định của Thông tư số 203/2014/TT-BTC ngày 22.12.2014 và các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan để thực hiện giải quyết số hàng hóa tồn đọng tại cảng biển hiện nay và giảm số lượng hàng hóa tồn đọng trong thời gian tới.
Theo: Vietnam Logistics Review.